de bergen

Verscholen in de bossen ligt een oud heiligdom van Pan. 

De bergstreek waar ook de berg Pentelikon met de marmergroeve deel van uit maakt, ligt zo’n 20 kilometer boven Athene en heeft een heel ander klimaat. Het is er een stuk koeler dan in de stad en ’s winters kan er veel sneeuw vallen. In de oudheid was dit het gebied waar de goden Dionysos (Διόνυσος) en Pan (Παν) werden vereerd. (De vertaling van pan luidt: alles.)

Typisch is dat de Pan-cultus is begonnen na de slag bij Marathon. Pas vanaf de vijfde eeuw v.j. werd hij afgebeeld op vazen. Voor die tijd blijkt uit niets dat hij daar werd vereerd. Herodotos beweerde dat de renner Pheidippides, voordat hij met zijn bericht naar Athene ging, naar Sparta was gegaan om hulp te vragen. Hij had daar twee dagen over gedaan. Daarna is hij weer teruggerend naar Marathon. Onderweg zou hij de god Pan hebben ontmoet op de berg Parthenion. De god riep zijn naam en vroeg hem navraag te doen bij de Atheners waarom ze hem niet genoeg vereerden, hoewel hijzelf hen in het verleden altijd had bijgestaan en hen in de toekomst zeker zou willen blijven bijstaan.

Een gedicht van Robert Browning:

‘So, when Persia was dust, all cried, "To Acropolis! 

Run, Pheidippides, one race more! the meed is thy due!
Athens is saved, thank Pan, go shout!" He flung down his shield

Ran like fire once more: and the space 'twixt the fennel-field

And Athens was stubble again, a field which a fire runs through,

Till in he broke: "Rejoice, we conquer!" Like wine through clay,

Joy in his blood bursting his heart, - the bliss!’

Is de cultus ontstaan uit dank aan Pan voor de overwinning, of uit vrees voor Pan dat hij hen anders niet meer zou bijstaan?

Sir Lawrence Alma-Tadema - A Dedication to Bacchus

Waar Pan was, daar was ook Dionysos, twee dikke maatjes.

Niet verwonderlijk dat een plaats daar de naam Dionysos heeft.

Ter ere van Dionysos, ook wel Bakchos (Bάκχος) genoemd, vooral bekend als god van de wijn en slemppartijen (bacchanalen), werden veel feesten gevierd.

De bekendste waren wel de grote Dionysiën. Dit feest, dat in het vroege voorjaar, in de maand Elaphebolion (maart-april), werd gevierd, werd gekenmerkt door de vele toneelvoorstellingen en liedjes. Deze liedjes heetten tragoidia (τραγῳδία) in het Oudgrieks. Daar komt ons woord ‘tragedie’ van. In het Nieuwgrieks zijn liedjes tragoudia, τραγούδια. De letterlijke vertaling van tragoidia is: bokkenliederen. Tragos (τράγος) is bok.

En zo komen we weer bij Pan met zijn bokkenpoten en horens. 

₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪₪